Đặc sắc các lễ hội lớn nhất trong năm ở Tuyên Quang
Được biết đến là vùng đất giàu bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc, Tuyên Quang cũng có những lễ hội truyền thống đặc sắc với không gian văn hóa đầy ắp tính nhân văn.
1. Lễ hội Thành Tuyên
Lễ hội Thành Tuyên không chỉ là lễ hội Tuyên Quang nổi bật mà cũng là lễ hội trung thu nổi tiếng nhất cả nước. Đêm chính hội là ngày 15/8 âm lịch, lúc này cả thành phố Tuyên Quang lung linh ánh sáng của các loại đèn trang trí, những dòng người nối dài diễu hành cùng các mô hình, nhân vật ngộ nghĩnh: Chú Tễu, Thằng Bờm, Chú Cuội…
Những chiếc đèn lồng khổng lồ
Bắt đầu từ năm 2014, lễ hội Trung thu Tuyên Quang đã được sách kỷ lục Guiness Việt Nam xác nhận kỷ lục lễ hội có mô hình đèn Trung Thu độc đáo, lớn nhất Việt Nam. Đây là sự kiện văn hoá, thể thao, du lịch quan trọng của tỉnh, nhằm giúp quảng bá về miền đất, con người và các giá trị di sản văn hóa của Tuyên Quang,
Sân khấu chính diễn ra lễ hội tại Quảng trường thành phố
2. Lễ hội rước Mẫu (Lễ hội đền Hạ)
Đền Hạ, đền Thượng, đền Ỷ La là những công trình kiến trúc cổ, không chỉ có giá trị cao về nghệ thuật kiến trúc mà còn mang nét linh thiêng của tín ngưỡng thờ Mẫu - nét đẹp tâm linh trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt. Lễ hội rước Mẫu được tổ chức từ ngày mùng 11 - 16/02 (Âm lịch) hàng năm tại đền Mẫu, phường Ỷ La và đền Thượng, xã Tràng Đà để cùng tham gia rước Mẫu về đền Hạ, phường Tân Quang và ngược lại.
Nghi thức rước Mẫu
Hoạt động trong lễ hội rước Mẫu bao gồm phần lễ và phần hội. Về phần lễ có: Lễ rước nước và thả Đèn Hoa Đăng trên Sông Lô; lễ tế tại Đền Ỷ La, phường Ỷ La và tổ chức rước Mẫu từ đền Ỷ La về Đền Hạ; lễ tế tại Đền Thượng và tổ chức rước Mẫu từ Đền Thượng về Đền Hạ. Về phần hội có: Liên hoan văn hoá tín ngưỡng thờ Mẫu; hội thi Ẩm thực; triển lãm ảnh; biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp; tổ chức thi đấu thể thao và các trò chơi dân gian.
3. Lễ hội Lồng Tồng (dân tộc Tày)
Lễ hội Lồng Tồng (còn gọi là Lễ hội xuống đồng) là lễ hội lớn nhất của người Tày diễn ra từ ngày mùng 5 - 15 tháng Giêng hằng năm trên địa bàn tỉnh, là lễ hội phản ánh mong ước mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi. Trong đó huyện Chiêm Hóa thường tổ chức vào ngày mồng 8 tháng Giêng, huyện Na Hang lại tổ chức vào ngày 15.
Lễ hội Lồng Tồng của người Tày
Lễ hội có hai phần: Phần lễ cúng trời đất, các vị thần linh, lễ tịch điền đầu năm mới, phát lộc cho nhân dân. Phần hội có các trò chơi dân gian như tung còn, kéo co, đẩy gậy, đi cà kheo, bắn nỏ, đánh pam, đánh yến, đánh đu, hát đối đáp Sli, Lượn, Then...
Trò chơi tung còn
Năm 2013, lễ hội này đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
4. Lễ hội Cầu may và Cầu mùa
Lễ hội Cầu may và Cầu mùa đình Tân Trào (huyện Sơn Dương) là lễ hội truyền thống của dân tộc Tày diễn ra vào ngày mùng 2 và mùng 4 tháng Giêng hàng năm. Lễ hội mang ý nghĩa tâm linh và giáo dục truyền thống cách mạng cho nhân dân, cũng là dịp để nhân dân gửi gắm mong ước mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, mang lại nhiều no ấm cho người dân và còn thể hiện một cách sinh động nền văn hóa phong phú, giàu bản sắc của dân tộc Tày.
Lễ hội diễn ra ở khu di tích Tân Trào
Lễ hội Cầu may và Cầu mùa gồm 2 phần: Phần lễ được tổ chức cúng tế trong đình nhằm cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, mọi nhà ấm no, hạnh phúc và tỏ lòng thành kính với các vị thần Thành hoàng làng có công khai canh lập địa. Phần hội tổ chức nhiều trò chơi dân gian truyền thống như: Cày bừa, khai địa, kéo co, tung còn…
Lễ hội cầu may và cầu mùa là hoạt động văn hoá không thể thiếu trong đời sống văn hoá, tinh thần của nhân dân vùng đất chiến khu cách mạng Tân Trào mỗi độ xuân về.
5. Lễ hội đua thuyền trên sông Lô
Lễ hội đua thuyền do thành phố Tuyên Quang tổ chức vào ngày mồng 4 Tết hàng năm trên sông Lô. Lễ hội thu hút đủ 13 xã, phường tham gia. Các đội thi đấu bằng thuyền sắt với 26 vận động viên mỗi đội, với cự ly thi đấu 2,5 km. Lễ hội đua thuyền trên sông Lô là lễ hội thu hút rất đông du khách thập phương đến xem, cổ vũ.
Lễ hội đua thuyền trên sông Lô lịch sử
6. Lễ hội Động Tiên - Hàm Yên
Đối với nhân dân các dân tộc huyện Hàm Yên, hàng năm vào ngày mồng 9 tháng Giêng tại Khu di tích danh thắng quốc gia Động Tiên, xã Yên Phú, lễ hội Động Tiên diễn ra gửi gắm mong ước mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Phần lễ có lễ tế tại đình thành hoàng làng, rước lễ dâng hương Động Tiên và phát lộc cho du khách gần xa gặp nhiều may mắn. Ngoài ra, du khách được lắng nghe những làn điệu dân ca, các hoạt động văn hóa, nhiều trò chơi dân gian và các môn thể thao dân tộc được tổ chức như: đánh cờ người, bịt mắt bắt dê, đánh quay, thi đấu bóng chuyền và chọi dê...
Cũng tại lễ hội Động Tiên, hội chợ quê với những sản vật nổi tiếng của huyện như vịt Minh Hương, cam sành, bánh sừng bò, rau dớn nộm,... rất thu hút du khách.
Lễ hội Động Tiên
7. Lễ hội đình làng Giếng Tanh
Lễ hôi đình làng Giếng Tanh của đồng bào Cao Lan được tổ chức vào ngày mùng 10 tháng Giêng (Âm lịch) tại xã Kim Phú, huyện Yên Sơn. Lễ hội gồm 2 phần: Phần lễ cúng Thành Hoàng làng, Thần Nông, Thổ Địa bày tỏ lòng biết ơn người có công thành lập làng, mong cầu sức khỏe, mùa màng, mưa thuận gió hòa còn phần hội có các trò chơi dân gian, múa hát, đặc biệt có thi khâu các quả còn, thi người đẹp Giếng Tanh…
Trên sân khấu lễ hội Đình Làng Giếng Tanh là những tiết mục văn nghệ đặc sắc
Mỗi dân tộc ở Tuyên Quang đều có những lễ hội truyền thống riêng biệt, độc đáo; dù diễn ra vào thời gian nào, cách thức và ý nghĩa như thế nào đi nữa thì tựu chung các lễ hội Tuyên Quang đều thể hiện tính đoàn kết cộng đồng, sự gắn bó, hài hòa giữa con người với các yếu tố tự nhiên.