Lưu giữ nhà sàn truyền thống của đồng bào dân tộc Cao Lan

Ngôi nhà sàn của gia đình ông Tiêu Xuân Quy thôn 15 xã Kim Phú được xây dựng năm 1975

       Được xây dựng từ năm 1975, qua vài lần được cải tạo sửa chữa nhưng  đến nay, ngôi nhà sàn của gia đình ông Tiêu Xuân Quy thôn 15 xã Kim Phú vẫn giữ được những nét cổ xưa, truyền thống. Nhà được xây dựng hoàn toàn bằng gỗ, mái lợp lá cọ, sàn nhà được lát bằng tre nên nhìn xuyên xuống nền đất, xung quanh có các ô cửa sổ gió lùa vào rất mát. Ông Quy chia sẻ: Nhà sàn của người Cao Lan có 2 trái và 2 mái, trước đây, đồng bào thường chôn cột sâu dưới đất ít nhất 50 cm. Nhiều lần bị ngập do lũ lụt nên hiện các hàng cột nhà đã được kê cao trên một phiến đá bằng phẳng để chống mối mọt, tăng độ bền của cột. Trong nhà sàn của người Cao Lan có kiềng bếp đặt giữa nhà rất quan trọng, được xem là linh hồn của nhà sàn Cao Lan. Hiện nay dù con cháu có xây nhà to đến mấy, nhiều tiền đến mấy, ông cũng luôn hướng các con cháu phải dựng theo kiểu nhà sàn truyền thống như thể níu giữ mạch nguồn truyền thống thiêng liêng của tổ tiên, dòng tộc.

Thôn 15 xã Kim Phú vẫn lưu giữ được nếp nhà sàn của đồng bào dân tộc Cao Lan

       Nhà sàn là một trong những nét đẹp văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số nói chung và dân tộc Cao Lan nói riêng, nhưng theo thời gian nhiều ngôi nhà sàn cổ đang bị xuống cấp, cùng với đó tốc độ đô thị hóa lan nhanh đã kéo theo những tiện ích của nhịp sống hiện đại. Nhiều gia đình đã xây nhà cao tầng, nhà sàn bằng bê tông phù hợp với nhịp sống hiện đại nhưng vẫn giữ nguyên được lối kiến trúc truyền thống và tiện dụng trong thói quen sinh hoạt, nếp sống của đồng bào. Hiện thành phố Tuyên Quang đang triển khai lập Đề án xây dựng Làng văn hóa dân tộc Cao Lan gắn với phát triển du lịch cộng đồng tại xã Kim Phú. Cùng với những nếp nhà sàn truyền thống giúp phát triển du lịch theo hướng khám phá, trải nghiệm tìm hiểu về bản sắc văn hóa thì những ngôi nhà sàn bê tông vững chãi, khang trang sẽ đảm bảo về phát triển dịch vụ cơ sở lưu trú theo mô hình Homestay. Ông Phương Văn Hạnh, Bí thư chi bộ, Trưởng thôn 15 xã Kim Phú cho biết, Ngay sau khi có chủ trương về xây dựng Đề án làng văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng, thôn cũng phối hợp với chính quyền tuyên truyền, khuyến khích các gia đình là đồng bào dân tộc thiểu số chủ động gìn giữ, sửa chữa, làm mới những căn nhà sàn của mình. 
     Làng dân tộc Cao Lan tại xã Kim Phú có gần 100 nhà sàn, trong đó có trên 20 ngôi nhà sàn cổ. Dù vật liệu làm nhà có thể thay đổi nhưng vẫn lưu giữ được nét đặc trưng trong lối kiến trúc. Giao thoa giữa truyền thống và hiện đại và tiềm năng để xã Kim Phú phát triển mạnh mẽ du lịch cộng đồng trong tương lai.

                                                Bài và ảnh: Thanh Xuân _ Trung tâm VH, TT và TT thành phố